Pensioenakkoord of niet, je kunt natuurlijk ook zelf je pensioenregeling moderniseren
Iedereen had het mis. Wij ook. Vorig jaar schreven we nog dat er in 2018 een pensioenakkoord zou komen maar dat alleen de exacte inhoud nog niet bekend was. Maar het pensioenakkoord kwam er niet.
In november liepen de onderhandelingen over een herziening van het pensioenstelsel vast. Gelukkig hoef je als werkgever niet passief af te wachten of er een pensioenakkoord komt en hoe dat er dan uitziet.
Wat moest het pensioenakkoord ook alweer oplossen?
Pensioenfondsen moeten zich aan strenge regels houden. Die zijn er op gericht dat de pensioenen die de werkgever belooft, met de premie en beleggingen ook echt kunnen worden uitgekeerd. 100% garantie is er dan nog steeds niet, maar er is wel een duidelijk streven.
Dit stelsel is lang geleden bedacht. Ondertussen is er veel veranderd waardoor het bestaande stelsel verschrikkelijk duur wordt, terwijl het doel van garantie steeds vaker niet gehaald wordt. Daar komt ook bij dat het huidige stelsel slecht aansluit op hoe de arbeidsmarkt en maatschappij tegenwoordig in elkaar zitten.
Het pensioenakkoord zou hier een antwoord op zijn. De bedoeling was afspraken te maken over anders omgaan met risico’s, garanties en solidariteit. Dan zouden de kosten binnen de perken kunnen blijven en het stelsel beter aansluiten bij de huidige arbeidsmarkt.
Dat zou dan wel betekenen dat de verdeling van risico’s en kosten zou schuiven. Voor sommige groepen een voordeel, voor anderen een nadeel. Terwijl het pensioenakkoord vooral gaat over wat werkgevers en werknemers met elkaar afspreken, was de overheid bereid om die gevolgen met miljarden aan “subsidie” te verzachten.
Waar liep het pensioenakkoord op stuk?
In essentie: de verschillende partijen konden het niet eens worden over hoe de herverdeling van kosten, garanties en risico’s over verschillende groepen er uit zou gaan zien. Grootste struikelblok was de verhoging van de AOW-leeftijd en een oplossing voor zware beroepen. De AOW is niet iets tussen werkgevers en werknemers, waar het pensioenakkoord eigenlijk over gaat, maar er is wel samenhang. Daarom werd ook dit meegenomen in het overleg.
De harde eis van de FNV om de AOW-leeftijd te bevriezen op 67 jaar, was voor de in het overleg betrokken regeringspartijen niet aanvaardbaar. Dat was het einde van het overleg. De verwachting is dat in 2019 partijen toch weer opnieuw met elkaar in overleg gaan.
Er gingen zelfs al stemmen op om het pensioenakkoord dan maar zonder werkgevers en werknemers af te spreken, maar wij betwijfelen of dat verstandig is. Wij denken dat het pensioenakkoord er uiteindelijk toch wel gaat komen, maar dat het geen oplossing gaat zijn voor de echt grote problemen van ons stelsel. Een “kaasschaaf-oplossing”. De betrokkenen kunnen dan tonen hoe goed ze bezig zijn geweest, maar de bestaande pijnpunten blijven grotendeels bestaan.
Pensioenakkoord of niet, je kunt je regeling gewoon zelf moderniseren
De politiek gaat over de AOW (1e pijler) en slechts voor een deel over het werkgeverspensioen (2e pijler). Die tweede pijler is het domein van werkgevers en werknemers. Hoe dat pensioen wordt geregeld, spreken zij in beginsel af. Toch heeft de overheid een rol, door (fiscaal) te faciliteren en beschermende randvoorwaarden in de wet te stellen. De inhoud van pensioenregelingen wordt binnen die kaders per bedrijfstak, of als die geen afspraken maakt per onderneming, afgesproken tussen werkgevers en werknemers.
Als bedrijf kun je via je CAO zijn aangesloten bij een pensioenfonds, of niet. In beide situaties heb je naast de regels die dan voor je gelden, ruimte om je pensioen te moderniseren. Als je niet onder een CAO met verplichte aansluiting bij een pensioenfonds valt, heb je de meeste speelruimte.
In Nederland bouwen zo’n 5,5 miljoen werknemers pensioen op via een pensioenfonds. Maar er zijn ook ruim 1,5 miljoen Nederlanders die pensioen opbouwen in een zogeheten verzekerde regeling of bij een premiepensioeninstelling. Deze laatste groep wordt elk jaar groter, valt af te leiden uit data van DNB.
De mogelijkheden die je hebt, als je bent aangesloten bij een pensioenfonds.
Als je verplicht bij een fonds bent aangesloten, moet je voldoen aan de regels van je CAO en pensioenfonds. Toch kunnen er mogelijkheden binnen die regels zijn, die je nog niet gebruikt. Veel regelingen bevatten bijvoorbeeld de mogelijkheid tot moderniseren via een generatiepact. En je kunt altijd aanvullende dingen regelen. In de artikelen hieronder geven we daarvoor enkele suggesties.
De mogelijkheden die je hebt, als je niet verplicht bij een fonds bent aangesloten
Als je niet verplicht bij een fonds bent aangesloten heb je naast de mogelijkheden die een verplicht aangesloten bedrijf heeft, nog extra mogelijkheden. Je kunt dan meer fundamentele wijzigingen doorvoeren. Als het ware sluit je dan een eigen pensioenakkoord met je medewerkers. Daarbij kun je dan rekening houden met de specifieke situatie van je bedrijf, de financiële mogelijkheden en je bedrijfsdoel en strategie.
Steeds meer werkgevers starten zelf moderniseringstrajecten
Pensioenakkoord of niet, de huidige problemen met het pensioenstelsel zijn reëel. We begeleiden dan ook steeds vaker bedrijven die zelf op zoek gaan naar een toekomstbestendige pensioenregeling. Binnen de bestaande kaders is het positief opvallend om te merken dat werkgevers en ondernemingsraden open, transparant en constructief het overleg voeren met elkaar. Onze rol is dan vooral om de situatie, wensen en belangen van de verschillende partijen in kaart te brengen en de soms toch wel abstracte en complexe materie te concretiseren en tot de kern terug te brengen. Daardoor ontstaat inzicht en wederzijds begrip wat het totstandkomingsproces een stuk makkelijker, prettiger en sneller maakt.
Als je met ons eens wilt verkennen of en welke moderniseringen en kostenbesparingen er voor jullie situatie mogelijk zijn, kun je contact opnemen via de knop hieronder.
Dit artikel maakt deel uit van de serie: Pensioenagenda 2019.
klik hier voor een overzicht van de complete reeks.
Jeroen Tuijp
Actuaris, adviseur en toezichthouder