Kilmann baseert zijn model op de vraag hoe de spelers in het conflict hun eigen belang afwegen tegen het belang van de ander. Hij plot de vier uitersten in vier kwadranten en voegt in het centrum de vijfde optie toe. Elke partij kan zijn eigen conflictstijl kiezen. De confrontatie van de stijlen bepaalt hoe het conflict verder verloopt. Als je de stijl van de ander herkent, kun je daar je eigen stijl op aanpassen, of de ander proberen te bewegen om haar of zijn stijl aan te passen.

Pas als beide partijen kiezen voor “doordrukken”, ontstaat ruzie. Niet dat dat soms niet nuttig kan zijn. Als de ander doordrukt en jij niet, kom je vanzelf in het vakje “toegeven” terecht en lever je je eigen belang in. Het is de vraag of je dat er voor over hebt om geen ruzie te krijgen.

Toegeven is ook weer niet altijd slecht. Soms is je belang klein of geef je toe om “wisselgeld” te creëren voor een conflict over een ander onderwerp.

Vermijden is niet handig omdat het conflict dan niet wordt opgelost. Maar als ieders’ belangen onbelangrijk zijn, kan het soms beter zijn het conflict(je) te laten voortbestaan, dan er een heisa van te maken. “Kies je strijd.”

Een compromis moet je eigenlijk alleen gebruiken als samenwerken niet lukt. Bij samenwerken werken beide partijen er aan om ieders’ belangen zo goed mogelijk te realiseren. Als dat lukt hebben alle belanghebbenden maximaal voordeel. Het zou jammer zijn om dat niet eerst te proberen voordat je begint met over en weer inleveren in een compromis. Mixen kan ook werken. Zo veel mogelijk onderdelen van het conflict oplossen op basis van samenwerken en voor wat niet lukt op die manier, compromissen zoeken.

Samenwerken gaat het makkelijkst op het niveau van gezamenlijke doelen

Daarom is krachtige tip twee: “Start vanuit waarde, niet vanuit techniek”,  zo belangrijk.

Als je het eens bent over de doelen, of die in elk geval van elkaar kent, wordt het een kwestie van samenwerken om die te bereiken. Als je alleen randvoorwaarden hebt zonder doel, staat elk technisch onderdeel op zichzelf en wordt elk onderdeel een potentiële bron van conflict. Er zitten veel technische onderdelen in een pensioenregeling en er is dus veel ruimte voor allerlei conflicten.

Als je de technische invulling in dienst stelt van de doelen binnen de randvoorwaarden, wordt besluitvorming over die techniek een samenwerking. Het wordt een zoektocht naar de beste combinatie van technische onderdelen om de doelen te realiseren. Dat geeft betere uitkomsten voor iedereen, creëert een betere sfeer en geeft daardoor ook minder stress en spanning. In bijna alle situaties die we tegenkomen waar een pensioenstrijd wordt gevoerd, ligt onbegrip over elkaars’ doelen onder het conflict.